Er bestaan veel publicaties over de geschiedenis van Zweeloo van prehistorie tot heden. Hieronder vind u echter een korte geschiedenis.
Geschiedenis van Zweeloo
De geschiedenis van Zweeloo gaat feitelijk over de vijf dorpen van de voormalige gemeente Zweeloo. Het gemeentewapen van Zweeloo duidt op de zeer lange bewoningsgeschiedenis en de vroege vestiging van het christendom. De oudste bekende sporen van mensen zijn hier gevonden uit de tijd van plm. 7000 – 3000 voor onze jaartelling.
In het grafveld van de “Hoge Hof” bij Aalden en onder Meppen heeft men namelijk vuurstenen gereedschappen gevonden van het jagersvolk: messen, schrabbers en priemen voor de bewerking van huiden. Zij woonden in gemakkelijk verplaatsbare tenten van dierenhuiden. Vanaf ongeveer 3500 v. Chr. trok de boerenbevolking Drenthe binnen. Ze worden onder diverse namen genoemd: Trechterbekers, Huun of Hunebedbouwers.
Te Aalden in hetzelfde grafveld van de “Hoge Hof” heeft men hun aardewerk gevonden. Ze kwamen uit het Oosten. Ze voerden nieuwe technieken in en een nieuwe economie, een nieuwe basis van bestaan, nml. de landbouw. Ze begonnen met het aanleggen van graanakkers, het houden van koeien en in elk geval vanaf 2500 v. Chr. ook de ons nog bekende Drentse heideschapen. Deze voorouders zullen een taal gesproken hebben met veel woorden over graanverbouw en het houden van vee. Ze vermengden zich met het oude jagersvolk. De heidevelden zijn in die tijd ontstaan.
Bemestingsmethoden werden geleidelijk ontwikkeld en rond 1500 v. Chr. werd daardoor vaste bewoning in esdorpen mogelijk. De plaats van het esdorp werd zorgvuldig uitgekozen ten opzichte van beek en graanakkers. Die vaste bewoning loopt door tot op de dag van vandaag, zodat de boerderijen van nu zo ongeveer bovenop die van 4500 jaar geleden liggen.
De oude dorpsnamen zullen in die tijd zijn ontstaan: Möppen, A-lede, Bonnevelde, Wesepe en Suole.
Er is grote mate van continuïteit in bewoning. Ook de oude begraafplaatsen duiden hierop, hoewel de vondsten veel minder volledig zijn dan het aantoonbare gebruik van de akkers.
Uit de begraafplaats te Aalden zijn 33 vondsten beschreven, waaronder:
- hunnebeddenaardewerk uit 3500-2500 v. Chr.
- vuurstenen schrabbers uit 2500-2000 v. Chr.
- tempeltjes, sieraden, wapens uit 270- 400 na Chr.
- saksisch aardewerk uit 270- 400 na Chr.
- geelkleurige glazen beker uit 400- 500 na Chr.
- en natuurlijk “de Strieder” met schild en speer, uit 400 na Chr.
Tweederde van de begraafplaats is nog niet onderzocht. Het grafveld is tot ongeveer 880 in gebruik gebleven.
Het “Veenlijk van het Grebbeveen” bij Zweeloo is ongeveer 2000 jaar oud.
Op de oude begraafplaats te Zweeloo, schuin tegenover de huidige kerk, zijn meer dan 110 graven gevonden, waaronder het beroemde graf van “de Prinses” in inlandse kleding en met sieraden uit het buitenland. In de opgravingsverslagen lezen we verder o.a.:
- parels, groene spitsbeker, paardengraven en veel rijengraven van 380-800 na Chr.
- door zandwinning was echter een deel van deze begraafplaats al eerder verloren gegaan.
Ook uit Meppen kennen we een grafveld en bovendien de beroemde “bronzen emmer” uit de periode 2000 – 1000 v. Chr.
De andere Zweeler dorpen: Benneveld (2000 jaar oude beker) en Wezup hebben waarschijnlijk ook zulke oude begraafplaatsen gehad, die echter door landontginning in de vorige eeeuw zijn vernietigd.
Rond 780 begint het christendom op te komen. Het gemeentewapen van Zweeloo symboliseert dit met een liggend kruis met slangenkoppen over het hier gevonden kringurnenveld uit de hunebedbouwerstijd.
Vanaf ongeveer 800 stopt het gebruik van de oude begraafplaatsen. De Frankische legers komen in deze streek en voeren het christendom volledig in. Er worden houten kerken gebouwd op de oude heilige plaatsen en de doden moeten bij de kerk begraven worden.
De speciale “Rheewegen” ontstaan; wegen waarlangs de doden naar de kerk van Zweeloo werden gebracht: Noordsleen – Zweeloo, Oosterhesselen – Zweeloo, Wezup – Zweeloo, Meppen – Zweeloo en Benneveld – Zweeloo.
Na de eerste invoering van het christendom kwam er een periode van verval. Hierin kwam verandering toen bischop Radbod van Utrecht tussen 900 en 917 de invloed van de kerk in Drenthe herstelde. Waarschijnlijk is toen te Zweeloo een nieuwe houten kerk gebouwd.
In de kern van Zweeloo is niet zo lang geleden een eikenhouten waterput gevonden uit 936. Uit de graanbelastinglijsten weten we dat Zweeloo in 944 vier boerderijen had, Benneveld 5, Aalden 6, Meppen 4 en Wezup 7.
In 1252 werd in Zweeloo een stenen kerk gebouwd op de plaats van de vroegere houten kerk. Deze kerk staat er nu nog en vierde in 2002 het 750 jarig jubileum en wordt beschouwd als het belangrijkste religieuze en cultuurhistorische monument.
De geschiedenis van de kerk is vermeld in het boekje “Het 13e eeuwse kerkje van Zweeloo” dat ter gelegenheid van dit jubileum werd uitgegeven door Jan Warmolts met de steun van o.a. de Historische Vereniging Zweeloo.
(tekst: Koop Bos, toenmalig voorzitter van de Historische Vereniging Zweeloo)