De lezing die de Historische Vereniging Zweeloo op 13 maart 2019 organiseerde had als titel Rechtspraak in Drenthe. Op het eerste oog misschien een wat stoffig onderwerp. Toch waren zo’n dertig belangstellenden naar de Spil getogen, ondanks het slechte weer en allerlei alternatieve bijeenkomsten.
De deskundige inleider, de heer Paul Brood, wist er echter een heel boeiende en interactieve bijeenkomst van te maken. Vanuit zijn deskundigheid als rechtshistoricus en ervaring als archivaris en voorzitter van ‘de Etstoel’ in Anloo gaf hij een overzicht op hoofdlijnen over de geschiedenis en bijzondere rechtsgrondslag van de rechtspraak in Drenthe. Hij liet zien dat er een rechtstreeks verband bestond tussen de Germaanse volksvergadering en de Goorspraak zoals die in het Middeleeuwse Drenthe nog tot de 19e eeuw placht te gebeuren.
De buren in de Etstoel spraken recht en stelden onder voorzitterschap van de Drost het vonnis vast, niet zelden voltrokken door zwaard of galg. Van gevangenissen waren ze niet zo gediend in verleden tijden in Drenthe. Zijn informatieve betoog werd ondersteund door afbeeldingen van documenten, schilderijen, landkaarten en martelwerktuigen. Tot slot werd een levendig inkijkje gegeven in de gang van zaken bij een nagespeelde zitting van de Etstoel waar een onderwijzer veroordeeld werd wegens belediging van één van de vrouwelijke dorpsgenoten, die, hoewel juridisch onmondig, overtuigend haar zegje kon doen.
